Mert Fırat ve İlksen Başarır’la senaryo yazım teknikleri…

New York’ta bu hafta Türk filmleri festivali vardı. (Meraklısı için: http://www.newyorkturkishfilmfestival.com/) Moon and Stars Project isimli non-profit Türk kuruluşunun organize ettiği bu festival kapsamında aralarında Başka Dilde Aşk, Kosmos ve Bornova Bornova‘nın da olduğu Türk filmleri gösterildi, çeşitli workshop’lar düzenlendi. Ben de fırsatı kaçırmadım ve İlksen Başarır ve Mert Fırat‘ın ortaklaşa verdikleri senaryo yazımı konulu workshop’a katıldım. En yakın arkadaşım Sıla’yı da benle birlikte zorla sürükledim! Zorla diyorum, çünkü ne o ne de ben sinema ve senaryo yazımı ile uzaktan yakından alâkası olmayan tipleriz. Birimiz finansçı, diğerimiz mühendis… Ama ben “madem bir işe -zevk için de olsa- el attım, bari matematiğini öğreneyim…” Sıla da: “Kapalıçarşı’nın Arda’sını göreyim” (tamam tamam, sadece Sıla değil, ben de dedim bunu :P) deyince kendimizi bu extra-curricular aktivitede bulduk. Ha iyi oldu mu, hem de nasıl! Accayip keyifli iki saat geçirdik. Mert Fırat lafa Ingmar Berchman sinemasıyla başlayınca bir an tırsmıştım ama öyle çok teknik bir workshop olmadı; daha çok sohbet-muhabbet havasında geçti.

Öncelikle, merak edenlere hemen söyleyeyim: Evet, Mert Fırat hakikaten yakışıklı. (Ki ben bile bunu diyorsam adam cidden yakışıklı demektir; çünkü erkeksi tipleri sevmeyen, babyface’çi, kılsız erkeksever bir vatandaşım şurda…) Üstelik muhabbeti süper! Arada bir Cem Yılmaz’a bağlıyor, onun şaka yaparken kullandığı tonlamayla falan konuşuyor, çok eğlenceli herif yav… Yani açıkçası aktörlüğünü beğensem de çok öyle hayranı olmadığım bir insandı; workshop’tan sonra ise hastası oldum! Ehemmm… Evet, neyse, fangirl’lüğümüzü de yaptığımıza göre burnumuzdan akan kanları silip sadede gelebiliriz. İşte size, Mert Fırat ve Başka Dilde Aşk’ın yönetmeni İlksen Başarır’a göre (ki bu filmin senaryosu ikisinin ortak çalışmasıymış, bundan sonra martta vizyona girecek olan ensest konulu Atlıkarınca adlı filmin de senaryosu ikisine aitmiş) başarılı bir senaryo yazmak için yapılması gerekenler:

1. Öncelikle bir “derd”imiz olmalı. Yani nedir, engelli bir insan ve engelsiz bir insan arasındaki aşk… (Başka Dilde Aşk’ın tagline’ı: “Konuşmadan da anlaşabilir miyiz?” cümlesiydi mesela…) Ya da ensest… Bunu bir belirledik.

2. Daha sonra, karakterleri belirleyecekmişiz. Ki ben buna şaşırdım açıkçası; çünkü My Lovely Roommate’in yazımında tam da böyle yapmıştım ve doğrusunun bu olduğunu düşünmeyerek yapmıştım bunu. Önce belli bir hikâye taslağı olur, ona göre karakterler belirlenir diye düşünüyordum. Değilmiş. Karakterler, zaten hikâyenin gidişatını söylermiş sana.

Ayrıca senaryoyu, kafamızda belli bir aktöre göre yazarsak daha mı iyi olur, daha mı kötü gibisinden bir soru sordum; her iki türlü de olabilir dediler. Senaryoya eklenecek olan mimikleri aktörde hayal etmek açısından iyi olabilirmiş. Ama aktörün her zaman değişebileceğini unutmamak gerekiyor… (Banane banane, ben aktörlerimden vazgeçmem, Lee Min Ho ve Jang Geun Suk olmazsa olmaz! 😛 )

3. Film senaryolarının yazımında bazı teknik ayrıntılar olurmuş ki, ben bunları hiç bilmiyorum, örneğin ilk 15 dakikada filmin ne anlatmak istediğini seyirciye aktarması gerekirmiş. Yani 15 dakika izledin ve hâlâ filmin ne olduğu hakkında bir fikrin yok mu, geç o filmi, senaryo (teknik anlamda) başarısız demekmiş. İşte bu madde, bu tür teknik bilgileri bilmek ve uygulamakla ilgili.

Fakat bilginin azı kadar çoğu da zararlı senaryo yazımında; çünkü yaratıcılığınızı kısıtlama tehlikesi var. O yüzden teknikleri bilmeli, fakat şablonların tümüne çok da bağlı kalmamak lâzım. (Ki aslında yaratıcılık gerektiren işlerin tümünde de böyle değil midir?)

4. Diyaloglara geçmeden önce sahne sahne neler olacağının hikâyesini yazarak senaryomuzu olgunlaştırıyoruz. Sahnelerin hikâyesini oluştururken yazmak yerine teyp kullanarak konuşarak aklındakileri dökme (bilinç akışı tekniği) düşünceyi kesintiye uğratmadığı için daha faydalı olabiliyormuş, Mert Fırat’tan ufak bir tavsiyedir… Diyalogları doğal yazmanın yolu ise pek tabii ki gözlemden geçiyor: Her karakterin nasıl konuşacağını bilmek için iyi bir gözlemci olmak gerek; tabii kitaplar, filmler de bu konuda yardımcı olabiliyor insana…

5. Ve ilk taslak çıkıyor… Ama iş daha bitmedi: Son taslağa kadar defalarca, defalarca üzerinden geçip gereksiz karakterleri atmak, gereksiz sahneleri kesmek, senaryoyu ince ince işlemek gerekiyor…

İşte böyle… Karakterleri ve hikâyeyi oluştururken başka kaynaklardan faydalanmak elbette işin olmazsa olmazı (ki M.F. ve İ.B. ensest konusunda psikologlarla konuşmaktan bilimsel tezler okumaya kadar çok detaylı araştırmalar yapmışlar; bunu zaten tahmin ediyorduk…).

Sonuç olarak, içinde çok emek olan, fakat çok da keyifli bir olay senaryo yazımı… Bunu, iki hocamızın anlattıkları da doğruladı… Yalnız Türkiye’de paranız yoksa kendi senaryonuzu filme çektirmeniz pek de kolay bir iş değilmiş; yönetmenler genellikle kendi hikâyeleri ile çalışırlarmış. Bunu da söyleyeyim de hevesli arkadaşlar baştan bilerek girişsinler işe… Hadi bakalım, kolay gelsin 😉