En Sevdiğim Kitaplar

İşte geldik uzun zamandır merakla beklenen “hikaru’nun en çok sevdiği on roman” yazısına! Gözleriniz yollarda kaldı, itiraf edin (Yalannnn! 😀 😀 Türk halkının “TV’de sadece belgesel izlerim” deyip belgesellerin AB’de bile ilk 100’e girememesi gibi, reytingi en düşük olan yazılarım hep kitap yazıları oluyor! :P) Aşağıdaki liste karışıktır; yani bu kitaplar içerisinde gönlümün birinci, ikinci, onuncusuna karar veremedim. Bakın bakalım aralarında sizin de sevdiğiniz kitaplar var mı?

Çalıkuşu

Reşat Nuri Güntekin’in -haklı olarak- en ünlü romanı, benim de en sevdiklerim arasında yer alıyor. İlk kez okuduğumda on iki yaşındaydım; ağdalı bir Türkçe’yle yazılmış olmasına rağmen çok ama çok sevmiştim. Zaten hangi kız çocuğu yetim ve öksüz, ama yine de ateş gibi neşeli bir fırlama olan Feride’nin okul maceralarına, yarıda kalan büyük aşkına, çilelerle dolu idealist öğretmenlik hayatına kayıtsız kalabilir ki? Çalıkuşu, çok sevilesi esas kızının naif hikâyesi eşliğinde Osmanlı’nın son dönemlerini de büyük bir başarı ile anlatır, ve bence Türk edebiyat tarihinin en muhteşem romanlarındandır… (bir tek o hıyar Kamuran karakteri olmamış hacı…)

Şeker Portakalı

Ah, canımın içi Zézé! Bunca yıl sonra bile bu kitabın adı anıldığında içim cız eder; sevgili ufaklık Zézé’yi anımsarım: Aşırı zeki, aşırı afacan, ama hep yanlış anlaşılmış Zézé’cik… Onun tek derdi sevilmekken bunu nasıl kimseler görememiş, bu muhteşem çocuk nasıl şeytan olarak adlandırılmıştır?! Pal Sokağı Çocukları gibi bu roman da bir çocuk romanı değildir bence; çocukken okunursa insanda kalıcı travmalara yol açabilir! Ben lisedeyken okuduğum halde ağlamaktan içim dışıma çıkmıştı, hatta bunca sene sonra bile hâlâ Zézé’ciği ve Portekizli’yi düşündükçe içim yanar… (Ayrıca Vasconcelos’un kendi biyografisini anlattığı bu kitabın “Güneşi Uyandıralım” ve “Delifişek” isimli devam romanları da vardır ki Şeker Portakalı kadar olmasa da onları da sevmiştim…)

Deli Kurt

Hüseyin Nihal Atsız bende iyi izlenimleri olan bir insan değildir: Kafatasçılığa varan ırkçı Türkçülük anlayışını tasvip etmem mümkün değil… Fakat kendisi aslen edebiyatçı değil tarih öğretmeni olduğu halde o kadar başarılı romanlar yazmıştır ki hakkını teslim etmek gerek: Bozkurtların Ölümü ve Bozkurtlar Diriliyor romanlarını ortaokul yıllarında okuyup milliyetçi duyguları kabarmayacak, bütün dünyaya kafa tutmak istemeyecek çocuk yoktur.  (Getirin lan, Çinli kesicem! :P) Ruh Adam ise müthiş bir psikolojik romandır; harika analizler ve alegoriler içerir. Ancak Deli Kurt’un gönlümde apayrı bir yeri vardır: Osmanlı’nın Fetret devrinin hemen sonrasında geçen bu romanda, Fetret devrinin yenik şehzadelerinden zavallı İsa Çelebi’nin kayıp oğlunun hikâyesi anlatılır. Bir şehzade olduğunu bilmeden büyüyen Murat, günün birinde efsunlu bir Türkmen kızı ile tanışır ve evli olduğu halde bu yeşil gözlü ahuya vurulur… Sonra, arka planında harika savaş sahneleri ve 15. yy Anadolu’sunun resmi olan müthiş bir aşk hikâyesi okuruz… Öyle ki, bu kitabı da ortaokul yıllarınızda okuduysanız yeşil gözlü Gökçen kızı ve kadersiz prens Murat’ı hayatınız boyunca unutmanız mümkün olmayacaktır…

Kumral Ada Mavi Tuna

Bu romanı ilk okuduğumda 15’imdeydim. Okurken, önümde o güne kadar bilmediğim bir dünyanın kapıları açılmış gibi hissetmiştim: Hürriyetten, siyasi çatışmalardan, marjinal yaşamlardan, cinsellikten, iç savaştan bahseden bir romandı elimde tuttuğum. Kumral kız Ada’sına Tuna’yla birlikte ben de hayran olmuştum; Aras’a âşık; Mabel sakızlarına, Baylan pastanesine, Kuzguncuk’a hiç bilmediğim halde özlemle dolu… Çok sonraları ben de Kuzguncuk sokaklarında gezdim, Fethi Paşa korusunda benim de anılarım oldu, Baylan’da kup griye yemek, ABD sokaklarında dolaşmak, her biri Ada’nın olduğu gibi benim de maceralarım arasına girdi… Hatta Allah biliyor ya, üniversite yıllarımda yeniden okurken Aras’ının atarlı bir ergen, Ada’sının ego patlaması yaşayan bir şımarık, iç savaş sahnelerininse çok yapay olduğunu fark edip azıcık hayal kırıklığı bile yaşadım… Ama yine de Kumral Ada Mavi Tuna hep en sevdiğim romanlar arasında kaldı, ve kalmaya devam edecek: belki Attila İlhan’a benzeyen şair dayısı yüzünden, belki de o bal tadındaki kumral sözcüklerin lezzetinden…

Toprak Ana

Cengiz Aytmatov’un en başarılı romanı belki bu değildir: Bir “Gün Olur Asra Bedel”i vardır ki mesela; tüylerinizi diken diken eder… Ya da “Cemile”si; dünyanın en güzel aşk romanları arasında sayılır… Ama tüm romanları arasında beni Toprak Ana kadar etkileyeni yoktur, olmayacaktır da: Sevgili “acıların kadını” Tolganay’ın küçük bir kızdan yaşlı bir kadın olmaya uzanan hikâyesi anlatılırken Kırgız köylülerinin çilekeş yaşamıyla, aşkları ve dostluklarıyla tanışırsınız; 2. dünya savaşının yaşattığı acılarla yüzleşirsiniz. Her bakımdan doyurucu, muhteşem bir romandır.

Nietzsche Ağladığında

Lise çağlarımda Irvin Yalom hastası olmama, bütün kitaplarını yalayıp yutmama, psikoterapinin hâlâ deliler gibi ilgimi çekmesine sebep olan roman işte budur! Aslında ilk yarısı çok da sarmamıştı beni; o güne dek nihilist Nietzsche’nin öğretileri ile alakâm yoktu; Salome’un adını bile duymamıştım (zaten kırbaç da yalnız at arabası sürenlerin kullandığı bir şeydir sanıyordum :P); Freud ise bünyemde sapıktan başka bir çağrışım yapmıyordu 😀 😀 Ama Breuer ve Nietzsche’nin felsefi tartışmaları ile büyülendim, ayrıca romanın ikinci yarısı öyle sürükleyiciydi ki heyecandan elimden bırakamamıştım! Özellikle aşk acısı çekenlere şiddetle tavsiyemdir, okuyun ve saplantınızın ne kadar boş olduğunu fark edin…

Suç ve Ceza

Elbette Raskolnikov gibi bir anti-kahraman bu listede olmazsa olmazdı. Dostoyevski’nin muhteşem psikolojik tahlilleri ile bezenmiş olan bu romanı, yazılmasının üzerinden 150 sene geçtiği halde hâlâ tüm canlılığını ve güncelliğini koruyor; insanı “iyi nedir? kötü nedir? iyi insanlara mutluluk getirmek için kötü bir insana zarar vermek kabul edilebilir mi?” gibi felsefi soruların tam ortasında bırakıyor…

Var Olmanın Dayanılmaz Hafifliği

 Beni bilirsiniz, entel görünme derdinde değilim. Zaten entel de değilim; zannetmem ki hiçbir gerçek entelektüel popcorn dizilerle benim kadar haşır neşir olsun, Kim Ki Duk’un filmlerinde rol almaları ya da kabiliyetleri ile değil de yakışıklılıkları ile ön plana çıkan Koreli aktörleri falan tanısın, ahah 😀 😀 O yüzden Kafka’nın Dönüşüm’ünü, Hermann Hesse’nin Siddhartha’sını okurken sıkıldığımı itiraf etmekten çekinmiyorum; Camus’nün Yabancı romanını sıradan bulmuştum, Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar’ı ise tam bir mind-blower’dı benim için; okurken çok zorlandım. (Gerçi yirmi yaşında bir mühendis adayı iken okuduğum Tutunamayanlar’da Oğuz amcanın tam bir mühendis bakış açısı ile yaptığı analizleri çok ilginç bulduğumu itiraf etmeliyim: Kitapta mesela tüm bilinmeyen parametreler tanımlanabilmiş olsa, bir insanın psikolojik özellikleri ve çevresel etmenler formülize edilerek bir olaya belli şartlar altında nasıl tepkiler verebileceğinin kesin olarak bilinebileceği gibi teoriler vardı!! Galiba otuz yaşında bu romanı bir kez daha okursam iyi olacak…) Neyse, ne diyorduk… Entel kitaplarına bayılan biri değilim. Ama Milan Kundera’nın bu entelektüel çevrelerce çok övülen romanı, aynı zamanda bir edebiyat şaheseri ve okuması müthiş keyifli bir kitaptır. Daha ilk sayfalarında sizi “her hayat bir defa yaşandığı için değerlidir… her şeyi tekrar tekrar yaşama şansınız olduğunu düşünün: iyilik de kötülük de önemini kaybeder, ne de olsa her şey tekrarlanacaktır…” gibi bir felsefe ile sarsar, savunmasız bırakır. “Einmal ist keinmal.”

Şibumi

 

Trevanian’ın çağının çok ilerisinde öngörüler içeren romanı Şibumi, vatansız, milliyetsiz bir casus olan Nicolai Hel’in yaşantısını anlatır: Japonya’da doğan bu Rus-Alman melezi adam, “insan mısın ulan sen?” diyeceğiniz ölçüde aşmış bir insanoğludur: Bir A4 kağıdıyla bile adam öldürebilir (kâğıt kesiği en fenası zaten, ıyhh), bir kitaptan kendi kendine Bask dilini öğrenebilir, mağaracıdır, istediği anda trans haline geçebilir, onunla bir sevişirseniz bir daha asla kimseyle seksten zevk alamazsınız, vesaire vesaire… Romanda Trevanian’ın müthiş hayalgücüne hayran olursunuz, bir sürü atraksiyon içinde bilmediğiniz bir dolu şey de öğrenirsiniz (go oyunu ile ilk defa bu romanda tanışmıştım mesela). Romanın kendisi de gerçek bir şibumi örneğidir. Şibumi’nin kelime anlamı “zerafet” demektir, ama bildiğimiz zerafetten öte bir kavramdır bu: Sadeliğin, bilgeliğin doruğunda ulaşılan bir güzelliği anlatır Şibumi. Japon zen bahçeleri gibi…

Küçük Dünya

Emine Işınsu bu romanı yazdığında yalnızca 23 yaşındaymış… Ben ilk okuduğumda 11 yaşımdaydım. Sonra defalarca yeniden okudum, nerdeyse her cümlesini ezbere bilirim. Işınsu’nun duru anlatımıyla su gibi okunan bu kısacık romanda çok derin konular işlenir aslında: İki genç insan arasında büyüyen duygular, “kaderini sevmek” felsefesi içerisinde anlatılır ve buruk bir tat bırakır okuyanda… Doğru olan nedir? Aşk mı önemlidir yoksa sadakat mi? Ruhları yüzlerce yıllık kral mezarında birbiri içinde eriyen iki genç, gerçekten doğru olanı mı yapmıştır?

Bonus: Kanatsız Kuşlar

Yüzbaşı Corelli’nin Mandolini ile tanıdığım ve çok sevdiğim Louis de Berniéres’in bu kitabında hikâye 1. dünya savaşı öncesinde Ege’deki bir köyde geçiyor. Türk’ü-Rum’u bir arada yaşayan bu güzel köydeki huzurlu yaşam savaşın kopması ile bozulacaktır… Kanatsız Kuşlar, yabancı bir yazar tarafından yazılmış olmasına karşın benzerine az rastlanır ölçüde tarafsız bir romandır. Mutlaka okunası…